ഒന്നാം രംഗം
രണ്ടാം രംഗം (പാടിപ്പദം)
രംഗത്ത്- ദുര്യോധനന്‍(ഒന്നാംതരം കത്തിവേഷം), ഭാനുമതി(ഇടത്തരം സ്ത്രീവേഷം)
ശ്ലോകം-രാഗം:പാടി
“ആനീതോത്ര പുരൈവ പാണ്ഡുജനുഷാ യാഗായ നാഗാഹ്വയാ-
ദാനന്ദേന വസന്‍ സുമൃഷ്ടമണിസൌധാഗ്രേ ബുധാഗ്രേസര:
പാടീരാഗമരുദ്ധുതാഗ്രവിലസജ്ജ്യോത്സ്നാര്‍ദ്രമാന്‍ സ്വര്‍ദ്രുമാ-
നാലോക്യാത്മവധൂമഭാഷത മഹാവീര്യോഥ ദുര്യോധന:”
{യാഗത്തില്‍ പങ്കെടുക്കുവാനായി പാണ്ഡവരാല്‍ ക്ഷണിച്ചുവരുത്തപ്പെട്ട് ഹസ്തിനപുരത്തിലെത്തിയ ബുധാഗ്രേസരനായ നാഗകേതനന്‍ അവിടെ മണിമാളികയുടെ മുകളില്‍ ആനന്ദത്തോടെ സുഖമായി വസിക്കവേ, അവിടെ കാറ്റത്തിളകുന്ന വള്ളിത്തലപ്പുകള്‍ക്കിടയിലൂടെ പൂനിലാവ് പൊഴിയുന്ന കല്‍പ്പവൃക്ഷങ്ങളെ കണ്ടിട്ട് മഹാവീരനായ ദുര്യോധനന്‍ പ്രാണപ്രിയയോട് പറഞ്ഞു.}
ആലവട്ടമേലാപ്പുകളോടുകൂടി പതിഞ്ഞകാലത്തിലുള്ളതും ശൃഗാരപ്രധാനമായതുമായ ദുര്യോധനന്റെ തിരനോട്ടം-
വീണ്ടും തിരനീക്കുമ്പോള്‍ ഭാനുമതിയെ ആലിംഗനം ചെതുകൊണ്ട് പതിഞ്ഞ ‘കിടതകധിം,താ’മിനൊപ്പം പ്രവേശിക്കുന്ന ദുര്യോധനന്‍ തുടര്‍ന്ന് ഭാനുമതിയെ ഇടതുഭാഗത്തുനിര്‍ത്തി, നോക്കിക്കാണലോടെ പദാഭിനയം ആരംഭിക്കുന്നു.
ദുര്യോധനന്റെ പദം-രാഗം:പാടി, താളം:ചെമ്പട(ഒന്നാം കാലം)
പല്ലവി:
“പാര്‍വ്വണ ശശിവദനേ പാഥോജ ലോചനേ
പാരിജാതാരാമം കാണ്‍ക പാര്‍ത്ഥസഭാങ്കണേ” [കലാശം]
ചരണം1:
“മന്ദവായുസഞ്ചലിത മന്ദാരവല്ലികള്‍
തന്വംഗിമാരെന്നപോലെ താണ്ഡവം ചെയ്യുന്നു” [കലാശം]
ചരണം2:
“കേകികള്‍ നിന്നുടെ നല്ല കേശജാലം കണ്ടു
കോകിലാലാപിനി മേഘകൌതുകാലാടുന്നു” [കലാശം]
ചരണം3:
“യാമിനീശ ബിംബം കണ്ടാല്‍ കാമിനി തോന്നുന്നു
കാമരസപാത്രമെന്നു കാന്തേ പുണര്‍ന്നാലും” [ഇരട്ടിക്കലാശം]
{പൂര്‍ണ്ണചന്ദ്രവദനേ, താമരമിഴിയാളേ, പാര്‍ത്ഥരുടെ സഭാങ്കണത്തിലെ ആരാമം കണ്ടാലും. മന്ദവായുവിനാല്‍ ചലിക്കപ്പെടുന്ന മന്ദാരവല്ലികള്‍ സുന്ദരിമാര്‍ എന്നപോലെ താണ്ഡവം ചെയ്യുന്നു. മയിലുകള്‍ നിന്റെ കേശജാലം കണ്ട് കാര്‍മേഘമെന്ന് ധരിച്ച് സന്തോഷത്താല്‍ നൃത്തംവെയ്ക്കുന്നു. കാമിനീ, ചന്ദ്രബിംബം കണ്ടാല്‍ കാമരസപാത്രമാണെന്ന് തോന്നുന്നു. കാന്തേ, പുണര്‍ന്നാലും.}
ഭാനുമതിയുടെ മറുപടിപദം-രാഗം:പന്തുവരാളി, താളം:ചെമ്പട(രണ്ടാം കാലം)
പല്ലവി:
“വല്ലഭ മുല്ലശരോപമ കേള്‍ക്ക നീ
വചനമിദം മമ സുമതേ” [കലാശം]
അനുപല്ലവി:
“ചൊല്ലിയതാദരിച്ചില്ലന്നയീ തവ
തെല്ലും പരിഭവമരുതേ” [ഇരട്ടിക്കലാശം]
ചരണം1:
“ദ്രൌപതിതന്നുടെ വൈഭവമോര്‍ത്തിഹ
ഭൂപതിവര മമ പാരം
കോപമോടീര്‍ഷ്യയപത്രപതാപവും
കുരുവര നാ‍ന്യവിചാരം” [ഇരട്ടിക്കലാശം]
{വല്ലഭാ, കാമോപമാ, സുമതേ, എന്റെ വചനങ്ങള്‍ അങ്ങ് കേട്ടാലും. പറഞ്ഞതിനെ ഞാന്‍ അനുസ്സരിച്ചില്ലാ എന്ന് അങ്ങേയ്ക്ക് ഒട്ടും പരിഭവം അരുതേ. രാജശ്രേഷ്ഠാ, ദ്രൌപദിയുടെ ഭാഗ്യം ഓര്‍ത്ത് എനിക്ക് വളരെ കോപവും, ഈര്‍ഷ്യയും, ലജ്ജയും, ദു:ഖവും തോന്നുന്നു. കൌരവശ്രേഷ്ഠാ, മറ്റൊരു വിചാരവും ഇവിടെ തോന്നുന്നില്ല.}
ദുര്യോധനന്റെ മറുപടിപദം-രാഗം:ആനന്ദഭൈരവി, താളം:ചെമ്പട(രണ്ടാം കാലം)
അനുപല്ലവി:
[“ചിത്രതരമോര്‍ക്കുന്നേരം" എന്ന് ചൊല്ലിവട്ടംതട്ടിയാൽ വട്ടംവെച്ചുകലാശം എടുത്തിട്ട് അനുപല്ലവി അഭിനയിക്കുന്നു.]
“ചിത്രതരമോര്‍ക്കുന്നേരം
അത്ര നിന്റെ ദുര്‍വ്വിചാരം” [തോങ്കാരം]
ചരണം1:
“നമ്മുടെയുപേക്ഷയാലെ
നന്മയോടു വാഴുന്നിവര്‍” [തോങ്കാരം]
പല്ലവി:
“എന്തഹോ കാന്തേ സന്താപം”
ചരണം2:
“അച്ഛനുമമ്മയുംകൂടി
ഗച്ഛ മുന്നേ മന്ദിരേ നീ” [തോങ്കാരം]
ചരണം3:(മൂന്നാം കാലം)
[“ഞാനവരെയവമാനിച്ചൂ" എന്ന് ചൊല്ലിവട്ടംതട്ടിയാൽ വട്ടംവെച്ചുകലാശം എടുത്തിട്ട് ചരണമാടുന്നു.]
“ഞാനവരെയവമാനിച്ചൂ-
നമെന്യേ വന്നീടുവന്‍” [തോങ്കാരം]
{നിന്റെ ദുര്‍വ്വിചാരത്തെ ഓര്‍ക്കുമ്പോള്‍ വിചിത്രം തന്നെ. നമ്മുടെ ഉപേക്ഷകൊണ്ടുമാത്രമാണ് ഇവര്‍ നന്മയോടെ കഴിയുന്നത്. ഹോ! കാന്തേ എന്തിനു സന്താപിക്കുന്നു? അച്ഛനമ്മമാരോടുകൂടി നീ മുന്‍പേ കൊട്ടാരത്തിലേയ്ക്ക് പോകൂ. ഞാന്‍ നിഷ്പ്രയാസം അവരെ അപമാനിച്ചിട്ട് വന്നിടാം.
ശേഷം ആട്ടം-
ദുര്യോധനന്‍:‘നിസാരന്മാരായ പാണ്ഡവരെ ഞാന്‍ നിഷ്പ്രയാസം അപമാനിക്കുന്നുണ്ട്. ഇപ്പോള്‍ ഭവതിക്ക് സന്തോഷമായില്ലെ?’ (സന്തോഷത്തോടെ സമീപിക്കുന്ന ഭാനുമതിയെ പുണര്‍ന്ന് സുഖദൃഷ്ടിയില്‍ അല്പസമയം നിന്നശേഷം) ‘എന്നാല്‍ ഇനി നീ വേഗം അച്ഛനമ്മമാരോടൊപ്പം ഗമിച്ചാലും. ഞാന്‍ താമസിയാതെ വന്നുകൊള്ളാം.’
ഭാനുമതി അനുസ്സരിച്ച്, നിഷ്ക്രമിക്കുന്നു. യാത്രയാക്കിക്കൊണ്ട് ദുര്യോധനനും നിഷ്ക്രമിക്കുന്നു.
ഒന്നാം രംഗം ഇപ്പോള്‍ സാധാരണയായി അവതരിപ്പിക്കുക പതിവില്ല.
രണ്ടാം രംഗം (പാടിപ്പദം)
രംഗത്ത്- ദുര്യോധനന്‍(ഒന്നാംതരം കത്തിവേഷം), ഭാനുമതി(ഇടത്തരം സ്ത്രീവേഷം)
ശ്ലോകം-രാഗം:പാടി
“ആനീതോത്ര പുരൈവ പാണ്ഡുജനുഷാ യാഗായ നാഗാഹ്വയാ-
ദാനന്ദേന വസന്‍ സുമൃഷ്ടമണിസൌധാഗ്രേ ബുധാഗ്രേസര:
പാടീരാഗമരുദ്ധുതാഗ്രവിലസജ്ജ്യോത്സ്നാര്‍ദ്രമാന്‍ സ്വര്‍ദ്രുമാ-
നാലോക്യാത്മവധൂമഭാഷത മഹാവീര്യോഥ ദുര്യോധന:”
{യാഗത്തില്‍ പങ്കെടുക്കുവാനായി പാണ്ഡവരാല്‍ ക്ഷണിച്ചുവരുത്തപ്പെട്ട് ഹസ്തിനപുരത്തിലെത്തിയ ബുധാഗ്രേസരനായ നാഗകേതനന്‍ അവിടെ മണിമാളികയുടെ മുകളില്‍ ആനന്ദത്തോടെ സുഖമായി വസിക്കവേ, അവിടെ കാറ്റത്തിളകുന്ന വള്ളിത്തലപ്പുകള്‍ക്കിടയിലൂടെ പൂനിലാവ് പൊഴിയുന്ന കല്‍പ്പവൃക്ഷങ്ങളെ കണ്ടിട്ട് മഹാവീരനായ ദുര്യോധനന്‍ പ്രാണപ്രിയയോട് പറഞ്ഞു.}
ആലവട്ടമേലാപ്പുകളോടുകൂടി പതിഞ്ഞകാലത്തിലുള്ളതും ശൃഗാരപ്രധാനമായതുമായ ദുര്യോധനന്റെ തിരനോട്ടം-
വീണ്ടും തിരനീക്കുമ്പോള്‍ ഭാനുമതിയെ ആലിംഗനം ചെതുകൊണ്ട് പതിഞ്ഞ ‘കിടതകധിം,താ’മിനൊപ്പം പ്രവേശിക്കുന്ന ദുര്യോധനന്‍ തുടര്‍ന്ന് ഭാനുമതിയെ ഇടതുഭാഗത്തുനിര്‍ത്തി, നോക്കിക്കാണലോടെ പദാഭിനയം ആരംഭിക്കുന്നു.
ദുര്യോധനന്റെ പദം-രാഗം:പാടി, താളം:ചെമ്പട(ഒന്നാം കാലം)
പല്ലവി:
“പാര്‍വ്വണ ശശിവദനേ പാഥോജ ലോചനേ
പാരിജാതാരാമം കാണ്‍ക പാര്‍ത്ഥസഭാങ്കണേ” [കലാശം]
ചരണം1:
“മന്ദവായുസഞ്ചലിത മന്ദാരവല്ലികള്‍
തന്വംഗിമാരെന്നപോലെ താണ്ഡവം ചെയ്യുന്നു” [കലാശം]
ചരണം2:
“കേകികള്‍ നിന്നുടെ നല്ല കേശജാലം കണ്ടു
കോകിലാലാപിനി മേഘകൌതുകാലാടുന്നു” [കലാശം]
ചരണം3:
“യാമിനീശ ബിംബം കണ്ടാല്‍ കാമിനി തോന്നുന്നു
കാമരസപാത്രമെന്നു കാന്തേ പുണര്‍ന്നാലും” [ഇരട്ടിക്കലാശം]
{പൂര്‍ണ്ണചന്ദ്രവദനേ, താമരമിഴിയാളേ, പാര്‍ത്ഥരുടെ സഭാങ്കണത്തിലെ ആരാമം കണ്ടാലും. മന്ദവായുവിനാല്‍ ചലിക്കപ്പെടുന്ന മന്ദാരവല്ലികള്‍ സുന്ദരിമാര്‍ എന്നപോലെ താണ്ഡവം ചെയ്യുന്നു. മയിലുകള്‍ നിന്റെ കേശജാലം കണ്ട് കാര്‍മേഘമെന്ന് ധരിച്ച് സന്തോഷത്താല്‍ നൃത്തംവെയ്ക്കുന്നു. കാമിനീ, ചന്ദ്രബിംബം കണ്ടാല്‍ കാമരസപാത്രമാണെന്ന് തോന്നുന്നു. കാന്തേ, പുണര്‍ന്നാലും.}
ഭാനുമതിയുടെ മറുപടിപദം-രാഗം:പന്തുവരാളി, താളം:ചെമ്പട(രണ്ടാം കാലം)
പല്ലവി:
“വല്ലഭ മുല്ലശരോപമ കേള്‍ക്ക നീ
വചനമിദം മമ സുമതേ” [കലാശം]
അനുപല്ലവി:
“ചൊല്ലിയതാദരിച്ചില്ലന്നയീ തവ
തെല്ലും പരിഭവമരുതേ” [ഇരട്ടിക്കലാശം]
ചരണം1:
“ദ്രൌപതിതന്നുടെ വൈഭവമോര്‍ത്തിഹ
ഭൂപതിവര മമ പാരം
കോപമോടീര്‍ഷ്യയപത്രപതാപവും
കുരുവര നാ‍ന്യവിചാരം” [ഇരട്ടിക്കലാശം]
{വല്ലഭാ, കാമോപമാ, സുമതേ, എന്റെ വചനങ്ങള്‍ അങ്ങ് കേട്ടാലും. പറഞ്ഞതിനെ ഞാന്‍ അനുസ്സരിച്ചില്ലാ എന്ന് അങ്ങേയ്ക്ക് ഒട്ടും പരിഭവം അരുതേ. രാജശ്രേഷ്ഠാ, ദ്രൌപദിയുടെ ഭാഗ്യം ഓര്‍ത്ത് എനിക്ക് വളരെ കോപവും, ഈര്‍ഷ്യയും, ലജ്ജയും, ദു:ഖവും തോന്നുന്നു. കൌരവശ്രേഷ്ഠാ, മറ്റൊരു വിചാരവും ഇവിടെ തോന്നുന്നില്ല.}
ദുര്യോധനന്റെ മറുപടിപദം-രാഗം:ആനന്ദഭൈരവി, താളം:ചെമ്പട(രണ്ടാം കാലം)
.jpg)
അനുപല്ലവി:
[“ചിത്രതരമോര്‍ക്കുന്നേരം" എന്ന് ചൊല്ലിവട്ടംതട്ടിയാൽ വട്ടംവെച്ചുകലാശം എടുത്തിട്ട് അനുപല്ലവി അഭിനയിക്കുന്നു.]
“ചിത്രതരമോര്‍ക്കുന്നേരം
അത്ര നിന്റെ ദുര്‍വ്വിചാരം” [തോങ്കാരം]
ചരണം1:
“നമ്മുടെയുപേക്ഷയാലെ
നന്മയോടു വാഴുന്നിവര്‍” [തോങ്കാരം]
പല്ലവി:
“എന്തഹോ കാന്തേ സന്താപം”
ചരണം2:
“അച്ഛനുമമ്മയുംകൂടി
ഗച്ഛ മുന്നേ മന്ദിരേ നീ” [തോങ്കാരം]
ചരണം3:(മൂന്നാം കാലം)
[“ഞാനവരെയവമാനിച്ചൂ" എന്ന് ചൊല്ലിവട്ടംതട്ടിയാൽ വട്ടംവെച്ചുകലാശം എടുത്തിട്ട് ചരണമാടുന്നു.]
“ഞാനവരെയവമാനിച്ചൂ-
നമെന്യേ വന്നീടുവന്‍” [തോങ്കാരം]
{നിന്റെ ദുര്‍വ്വിചാരത്തെ ഓര്‍ക്കുമ്പോള്‍ വിചിത്രം തന്നെ. നമ്മുടെ ഉപേക്ഷകൊണ്ടുമാത്രമാണ് ഇവര്‍ നന്മയോടെ കഴിയുന്നത്. ഹോ! കാന്തേ എന്തിനു സന്താപിക്കുന്നു? അച്ഛനമ്മമാരോടുകൂടി നീ മുന്‍പേ കൊട്ടാരത്തിലേയ്ക്ക് പോകൂ. ഞാന്‍ നിഷ്പ്രയാസം അവരെ അപമാനിച്ചിട്ട് വന്നിടാം.
ശേഷം ആട്ടം-
.jpg)
ദുര്യോധനന്‍:‘നിസാരന്മാരായ പാണ്ഡവരെ ഞാന്‍ നിഷ്പ്രയാസം അപമാനിക്കുന്നുണ്ട്. ഇപ്പോള്‍ ഭവതിക്ക് സന്തോഷമായില്ലെ?’ (സന്തോഷത്തോടെ സമീപിക്കുന്ന ഭാനുമതിയെ പുണര്‍ന്ന് സുഖദൃഷ്ടിയില്‍ അല്പസമയം നിന്നശേഷം) ‘എന്നാല്‍ ഇനി നീ വേഗം അച്ഛനമ്മമാരോടൊപ്പം ഗമിച്ചാലും. ഞാന്‍ താമസിയാതെ വന്നുകൊള്ളാം.’
ഭാനുമതി അനുസ്സരിച്ച്, നിഷ്ക്രമിക്കുന്നു. യാത്രയാക്കിക്കൊണ്ട് ദുര്യോധനനും നിഷ്ക്രമിക്കുന്നു.
-----(തിരശ്ശീല)-----
അഭിപ്രായങ്ങളൊന്നുമില്ല:
ഒരു അഭിപ്രായം പോസ്റ്റ് ചെയ്യൂ